A-kasa e re: Më pak para pas 100 ditësh

Më 1 tetor hyn në fuqi ndryshimi më i madh i sigurimit të papunësisë në Suedi në 40 vitet e fundit. A-kasa do të bëhet plotësisht e bazuar në të ardhura dhe jo më në orë pune.

Qeveria e quan reformën një modernizim, ndërsa sindikatat paralajmërojnë për përkeqësime, shkruan Dagens Nyheter.

Si ndryshon sistemi?

• Nga 1 tetori nuk do të numërohen më orët e punës, por të ardhurat.
• Kush ka fituar të paktën 120 000 korona në 12 muajt e fundit, ka të drejtë për ndihmë.
• Duhet të kesh fituar mbi 11 000 korona në të paktën 4 muaj.

Ministri i tregut të punës, Johan Britz (L), thotë se sistemi i ri është më i thjeshtë, sepse Skatteverket do të japë automatikisht të dhënat për të ardhurat.

“Sistemi i ri ka një ulje të qartë të ndihmës që do të nxisë kthimin më të shpejtë në punë,” tha ai në një konferencë për shtyp.

Tavani i a-kasës

• Ndihma llogaritet sipas të ardhurave të vitit të kaluar.
• Tavani është 34 000 korona në muaj.
• Maksimumi që mund të marrë një i papunë është 80% e 34 000, pra 27 200 korona.
• Kjo vlen për 100 ditët e para.
• Pas kësaj, ndihma fillon të ulet.
• Shuma më e ulët është rreth 7 000 korona në muaj  para tatimit.

Punëdhënësit të kënaqur

Disa e shohin reformën si pozitive. Per Andersson, ekspert në Svenskt Näringsliv, thotë se:

“Vendosja e kushtit të të ardhurave bën që certifikatat e punëdhënësve të zëvendësohen me të dhënat nga Skatteverket. Kjo ul administratën për kompanitë. Ulja graduale e ndihmës u jep njerëzve më shumë nxitje të marrin një punë.”

Faktikisht, kjo do të thotë më pak dokumente dhe më pak burokraci për firmat.

LO kundër uljes pas 100 ditësh

Sindikatat nuk janë të kënaqura, sidomos për uljen graduale të ndihmës.

Niklas Blomqvist, ekonomist në LO, shpjegon:

“Pas 100 ditësh ndihma bie nga 80% në 70%, më pas në 65% dhe vazhdon të ulet. Kjo prek më shumë ata që kanë paga nën 31 500 korona. Ata humbin mijëra korona çdo muaj nëse mbeten gjatë pa punë.”

Ai shton se qeveria po ndjek një ide të vjetër: që njerëzit punojnë më shumë nëse ulen ndihmat.

“Por studimet tregojnë se funksionojnë arsimimi, praktikat dhe ndihma nga Arbetsförmedlingen. Të ndëshkosh dikë që ende nuk ka gjetur punë duke i ulur ndihmën është e padrejtë.”

Rregullat e reja në detaje

• 12 muaj anëtarësi në a-kasa → 80% të rrogës.
• 6–11 muaj anëtarësi → 60%.
• Më pak se 6 muaj ose pa anëtarësi → 50%.
• Pas 100 ditësh ndihma bie në 70%.
• Pas 200 ditësh → 65%.
• Pas çdo 100-ditëshi tjetër, ndihma bie edhe 5%.

Papunësia në Suedi

• Në korrik 2025, papunësia ishte 8,7%.
• Rreth 500 000 persona janë pa punë sipas qeverisë.
• Në tremujorin e dytë të vitit, 363 000 persona ishin regjistruar në Arbetsförmedlingen  6,9% e fuqisë punëtore.
• Papunësia te suedezët është rreth 5%, ndërsa te të huajt është 15%.

Veçanërisht e vështirë për të moshuarit

Personat më të moshuar që humbin punën e kanë shumë më të vështirë të gjejnë një punë të re. Për ta, ulja graduale e ndihmës është edhe më e rëndë.

• Pas 6 muajsh pa punë, ndihma ka rënë ndjeshëm.
• Pas 1 viti, situata financiare është edhe më e vështirë.

Kjo prek më shumë ata që nuk kanë pasur paga të larta dhe që tashmë janë në kushte të vështira ekonomike.

Nga 1 tetori, kush mbetet pa punë në Suedi do të marrë ndihmë bazuar vetëm në të ardhura. Mbështetja është më e lartë për 100 ditët e para, por më pas ulet hap pas hapi.